MBYS Hakkında Savunma Yazısı
……….İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ’NE,
İlgi :……. tarih ve …. sayılı yazınız.
İlgi yazıda, muayenehanemde yapılan denetimde hastalara ait verilerin elektronik
ortamda kaydedilip arşivlenmediğinin tespit edildiği belirtilerek, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti
Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin 22/1. Maddesinde belirlenen
yükümlülüğün yerine getirilmediği gerekçesiyle 7 gün içinde savunma verilmesi talep
edilmektedir.
Savunmam istenen konuyla ilgili olarak ilgili Tutanak tarafıma gönderilmemiş,
savunma için tanınan süre de 15 gün yerine 7 gün şeklinde belirlenmiş olmakla savunma
hakkım içerik ve süre yönünden sınırlandırılmıştır. Bu kısıtlama çerçevesinde, ilgili belgeler
tarafıma tebliğ edildiğinde etraflıca savunma hakkım saklı kalmak üzere, aşağıdaki hususları
genel olarak belirtmek isterim.
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 72.
Maddesine göre “İcrayı sanat eden tabipler, diş tabipleri, dişçiler ve ebeler numunesi veçhile
Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekaleti tarafından tertip ve mahalli sıhhiye memurlarınca
musaddak, hastaların isim ve hüviyetlerini kayda mahsus bir protokol defteri tutmağa
mecburdurlar. Bu defterlerin kuyudu ücretten mütevellit davalarda Sahibi lehine delil ittihaz
olunabilir. Şu kadar ki müstenidi iddia olan kaydın hilafı vesaik veya delaili muteberei saire ile
ispat edilebilir.” Bu kanuni mecburiyet uyarınca, bana başvuran hastalarla ilgili kayıtlar
Protokol Defterinde tutulmaktadır. Söz konusu Defter, kanuni bir zorunluluk olmasının yanı
sıra, içeriği kayıtlar özellikle ücret uyuşmazlıklarında lehime kesin delil teşkil ettiğinden söz
konusu Defterden vazgeçilmesinin mümkün olmadığını düşünüyorum.
Diğer yandan, söz konusu kayıtlar, muayenehanemde bulunan bilgisayara da
kaydedilerek elektronik ortamda kaydedilmektedir.
Söz konusu kayıtlar, kişisel veriler içinde en yüksek korumaya tabi tutulan sağlık
bilgileri içerdiğinden, verilerin korunması ve hukuka aykırı olarak işlenmesinin önlenmesi
amacıyla internete bağlı olmayan bir bilgisayar sisteminde muhafaza edilmektedir. Kayıtların,
muayenehanede sunulan sağlık hizmetlerinin sunulmasıyla sınırlı olarak işlenmesi söz konusu
olup bunun haricinde bir işleme yapılmamaktadır. Bu nedenle herhangi bir sağlık bilgi yönetim
2
sistemi kullanılmamaktadır. Sağlık Bakanlığı tarafından kullanım gerekliliği bildirilmiş bir
sağlık bilgi yönetim sistemi de bilgim dahilinde değildir.
Bütün bunlardan başka, hastaların kişisel sağlık verilerinin açık rızaları olmaksızın ve
herhangi bir sınırlama bulunmaksızın işlenmesi hukuka uygun değildir. Hastalarım, verilerinin
kişisel bilgileri içeren şekilde paylaşılmasına rıza göstermemektedir.
Kişisel sağlık verilerinin ilgilinin rızası dışında işlenebilmesi 6698 sayılı Kişisel Verilerin
Korunması Kanununun 6/3. maddesinde amaç ve kişi yönünden çok katı biçimde
sınırlandırılmıştır. Buna göre, “Sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel veriler ancak kamu
sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin
yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama
yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık
rızası aranmaksızın işlenebilir.”
Sağlık verilerinin işlenmesinde, amaç ve kişi yönünden getirilen sınırlamanın yanı sıra,
Kanunda belirtilen temel ilkelere de uyulması şarttır. 6698 sayılı Kanunun 4.maddesinde
“Kişisel verilerin işlenmesinde aşağıdaki ilkelere uyulması zorunludur:” denilerek beş ayrı ilke
sayılmıştır. Bu ilkeler arasında yer alan “İşlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma”
ilkesi kişisel sağlık verilerinin işlenmesinde özellikle önemlidir.
Bu bağlamda, sağlık verilerinin işlenmesine ilişkin olarak, kanunen yetkili kişi olmak ve
veri işlemenin kanunda sayılan amaçlarla yapılması ilgililere sınırsız serbesti vermemekte;
işlenen verinin amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olması da gerekmektedir.
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 21.6.2019 tarih ve 30808 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe giren Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelikte kişisel sağlık
verisi işleyen özel hukuk gerçek ve tüzel kişileri ile kamu hukuku tüzel kişilerinin, Sağlık
Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan süreç ve uygulamalara ilişkin faaliyetlerinde
uygulanabilecek çeşitli kurallar belirlenmiştir. Ancak ilgili Yönetmeliğin herhangi bir
maddesinde, dişhekimlerinin, hastalarına ait kişisel sağlık verilerini Bakanlık tarafından
oluşturulan merkezi veri tabanına göndermelerini zorunlu tutan bir kural bulunmamaktadır.
Aksine, Yönetmeliğin 5. maddesindeki “Kişisel verilerin işlenmesinde Kanunun 4 üncü
maddesinde yer alan genel ilkeler başta olmak üzere, Kanunda yer alan bütün esaslara riayet
edilir.” hükmüyle Kişisel Verilerin Korunması Kanunundaki ilke ve kurallara atıf yapılmış;
3
dolayısıyla kişisel sağlık verilerinin Kanunun 6. maddesindeki amaçlar dışında ve 4.
maddesindeki temel ilkelere aykırı olarak işlenemeyeceği kabul edilmiştir.
Ayrıca, bilinmektedir ki, hastaların kişisel sağlık verilerinin anonimleştirilmeden merkezi
sağlık veri sistemine aktarılmasına yönelik zorunluluk getiren bütün düzenlemeler de idari yargı
kararlarıyla iptal edilmiştir. Bakanlık MBYS konulu yazısının Ankara’daki uygulamasına
ilişkin Valilik yazısının iptali istemiyle açılan davada Ankara 3. İdare Mahkemesi 19.01.2022
tarih ve 2021/902 E. 2022/85 K. Sayılı karar ile işlemin iptaline karar vermişti. Bu karara karşı
davalı Valilik tarafından istinaf isteminde bulunulmuş ise de Ankara Bölge İdare Mahkemesi
- İdari Dava Dairesinin 20.10.2022 tarih ve 2022/2021 E. 2022/4328 K. Sayılı kararıyla
istinaf isteminin reddine karar verilmiş; bu kararla İdare Mahkemesinin iptal kararı
kesinleşmiştir. Yine benzer şekilde, Bakanlık yazısının İstanbul’daki uygulamasına yönelik
olarak açılan davada da İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 08.06.2022
tarih ve 2022/503 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş; İstanbul 6. İdare
Mahkemesinin 30.11.20222 tarih ve 2021/2245 E. 2022/2110 K. sayılı kararla işlem iptal
edilmiştir.
Bütün bu sebeplerle, muayenehanemdeki hasta kayıtları 1219 sayılı Kanundaki
mecburiyete uygun olarak tutulmakta, ayrıca azami korumaya sahip şekilde dijital arşivleme de
yapılmaktadır. Hastalarımın açık rızası olmadan, kişisel sağlık verilerinin sınırsız ve ölçüsüz
şekilde işlenmesi hukuka uygun olmayıp; kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesinin
Türk Ceza Kanununun 136. Maddesinde “Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına
veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. “
şeklinde yaptırıma tabi tutulmuştur. Bu bakımdan, hastalarımın kişisel sağlık verileri rızaları
olmaksızın kimseyle paylaşılmamakta, istatistiki verilerin Sağlık Bakanlığı ile paylaşılması ise
Müdürlüğünüz tarafından istenen her mecrada mümkün bulunmaktadır.
Hastalarıma karşı mesleki yükümlülüklerim arasında olan sır saklama yükümlülüğünün
ihlaline ve olası bir suç isnadı ile karşılaşmama neden olabilecek ciddiyette bir durum olduğu
dikkate alınarak, konunun tarafınızdan bu bakış açısıyla değerlendirilmesi suretiyle işlem tesis
edilmesini arz ederim. Saygılarımla…/3/2023
Dişhekimi
…………………..